Inleiding

Algemeen
In maart 2020 werden we geconfronteerd met de wereldwijde corona-pandemie. Al snel werd duidelijk dat het niet ging om een kortdurend incident maar dat het functioneren van de maatschappij wereldwijd er langdurig door zou worden beïnvloed. De samenleving in de gemeente Dalfsen bleef daarbij uiteraard niet buiten schot. Schokkend was het effect in de zorg voor onze ouderen. Zij bleken zeer kwetsbaar. Niet alleen omdat een corona-infectie vaak een ernstig ziektebeeld betekende en dodelijke gevolgen kan hebben. Ook het afsluiten van de verpleeg- en verzorgingshuizen, de gevolgen in de thuiszorg en het isolement dat daardoor voor ouderen ontstond, was schrijnend. De druk die deze situatie op het zorgpersoneel legde, was ongekend.

Veel ondernemers en hun medewerkers werden hard geraakt door de maatregelen om de pandemie in te dammen en de gevolgen op te vangen. De horeca was lang gesloten, niet-essentiële winkels moesten dicht. Maatschappelijke organisaties zoals de scholen werden gesloten en probeerden zo goed mogelijk onderwijs op afstand te verzorgen via digitale media. Dit trok een zware wissel op kinderen en jongeren en op hun leerkrachten. Sport- en andere verenigingen konden hun belangrijke functie nauwelijks meer vervullen.

Bijzonder was dat ondanks deze moeilijke situatie waar onze inwoners op allerlei gebieden mee werden  geconfronteerd er ook blijken waren van een gemeenschap met veerkracht en wendbaarheid.
Ons college heeft in 2020 geprobeerd die veerkracht te ondersteunen en te versterken.

Het college zocht nadrukkelijk het contact en de samenwerking met zorginstellingen, ondernemers, de verenigingen, de kerkelijke gemeenten en andere maatschappelijke organisaties. Nagegaan werd waar, welke ondersteuning nodig was. Waarbij ook duidelijk werd dat de gemeente niet alle gevolgen van de pandemie kon oplossen. Soms moest ondersteuning beperkt blijven tot een luisterend oor. Actief werd dan gezocht naar mogelijkheden om door te verwijzen naar andere partijen die bij konden dragen aan een oplossing.

Om zo'n actieve bestuurlijke houding mogelijk te maken, moest in de organisatie het nodig extra werk verzet worden. Dit was noodzakelijk maar had helaas ook tot gevolg dat reguliere werkzaamheden onder druk kwamen te staan.
Het Gemeentelijke BeleidsTeam werd geactiveerd en moest worden ondersteund. Op het gebied van openbare orde en veiligheid was veel inzet nodig om alle landelijke maatregelen in te voeren en om goed afgestemd te blijven met de andere gemeenten in de Veiligheidsregio. Toezicht en handhaving waren daarbij aspecten die een specifieke invulling vroegen.
Er ontstonden veel vragen bij het publiek, bij ondernemers, bij andere organisaties die geraakt werden door de nieuwe maatregelen. Vragen werden beantwoord, nieuwe maatregelen vereisten extra inzet om daarover goed te communiceren, ook in de sociale media.
Veel wetgeving was uiteraard ook voor onszelf nieuw. Voortvarend werd echter bijvoorbeeld de Tijdelijke overbruggingsregeling zelfstandig ondernemers (Tozo) uitgevoerd. Als vangnet voor onze maatschappelijke organisaties werd de gemeentelijke regeling Coronanoodfonds uitgedacht, met een budget van € 1 mln.

Door de maatregelen die getroffen werden om de pandemie te bestrijden, werd het contact tussen inwoners en gemeenten tegelijkertijd bemoeilijkt. Participatieprojecten waren nauwelijks meer fysiek te organiseren. In de loop van 2020 is extra inzet gepleegd om hier een inhaalslag te maken.  
Verder werd de gemeentelijke werkorganisatie uiteraard geraakt door de sterk verminderde directe persoonlijke contacten. Het thuiswerken met alle problematiek van het door elkaar lopen van werken en privé zorgden voor een ongewone belasting van medewerkers.

De pandemie had ook grote gevolgen voor u als volksvertegenwoordigers. Er werd een fors beroep gedaan op ieders inventiviteit. De digitale raadsvergaderingen vergden een specifieke werkwijze, met een andere vergaderdiscipline dan die welke wellicht wenselijk is voor een optimaal creatief politiek proces.

In de diverse P&C-documenten die wij in 2020 aan uw raad voorlegden, heeft ons college de effecten van deze gebeurtenis met uw raad besproken en zijn besluiten genomen om de effecten van de pandemie te bestrijden. Ook in deze jaarrekening komen de effecten van de pandemie op diverse plaatsen aan de orde. In een bijlage worden weergegeven de extra kosten en inkomsten die met de pandemie samenhangen.   

Ondanks de coronapandemie en de noodzakelijke financiële ombuigingsoperatie konden in verschillende bestuurlijke dossiers belangrijke stappen gezet worden.
In maart stelde uw raad de toekomstvisie ‘Voor Elkaar, Onszelf blijven door te veranderen’ vast.
Er werd definitief besloten tot het instellen van de functie van kinderburgemeester en een kindergemeenteraad.
De Kadernota cultuur werd vastgesteld. We konden kennis nemen van het onderzoeksrapport van de rekenkamercommissie “Effectiviteit van subsidiebeleid” waarna uw raad de conclusies van dat onderzoek overnam.

Op het gebied van klimaatbeleid en energietransitie werd de kadernota ‘Klimaatrobuust Dalfsen’ vastgesteld en daarmee de ambitie toe te werken naar een klimaatrobuust Dalfsen in 2050. De kadernota werd gevolgd door het Beleidsplan klimaatadaptatie, Klimaatrobuust Dalfsen 2021-2025.
Ook werden vastgesteld de Kadernota "Transitievisie Warmte" en De “Kaders duurzame energieopwekking eigen gebruik”.
Uw raad nam kennis van de rapportage voor het ondernemingsplan energiebedrijf Dalfsen.
De gemeente Dalfsen droeg bij aan het versterken van het vermogen van netwerkbeheerder Enexis zodat dat bedrijf verder kan investeren in de capaciteit van het elektriciteitsnetwerk.

Er werden volgende stappen gezet als voorbereiding op het invoeren van de omgevingswet onder andere door het door uw raad vaststellen van de Kadernota Omgevingsvisie. De Integrale Fietsvisie werd vastgesteld.

Tenslotte noemen we de op 28 september 2020 door uw raad besproken stand van zaken van het Bestuursprogramma 2018-2022 waarin werd geconcludeerd dat tot en met 2020 veel van het programma is gerealiseerd en dat aan alle thema’s uit de ‘Kleurrijke kubus’ voldoende aandacht is besteed. Wel bleek dat de blik vooruit ons voor grote opgaven stelt. Naast de coronapandemie, de reguliere taken en de uitvoering van het bestuursprogramma werden we immers ook geconfronteerd met de noodzaak forse financiële ombuigingen te realiseren om in 2020 een meerjarenbegroting 2021 - 2024 vast te kunnen stellen met voldoende positief perspectief. Dit was de tweede ombuigingsoperatie nadat ook in 2019 al de nodige maatregelen waren getroffen, wat zowel bestuurlijk als voor onze medewerkers een omvangrijke opgave in 2020 betekende.

Het is goed te concluderen dat we in 2020 vanuit de Toekomstvisie Dalfsen 2030, 'Voor Elkaar' hebben gewerkt aan een vitale en wendbare samenleving, waarin we samenleven, samenwerken en samenwonen en iedereen zo veel als de omstandigheden dat toelieten, mee heeft kunnen doen.

Financieel
Bij het behandelen van de Perspectiefnota 2021-2024 heeft uw raad gevraagd in het kader van de forse ombuigingsoperatie gericht op het meerjarenperspectief 2021 - 2024, ook de voorziene tekorten over 2020 zoveel als mogelijk terug te brengen. Na de eerste bestuursrapportage en de meicirculaire gemeentefonds was er een tekort van € 3,0 miljoen in de begroting 2020. In de tweede bestuursrapportage werden bijstellingen vastgesteld waardoor het begrotingstekort € 822.000 minder negatief werd. De septembercirculaire gemeentefonds (+/+ € 891.000) en het besluit over het niet-heffen van precariobelasting terrassen (-/- € 11.500) betekenden na de 2e berap per saldo een verdere verbetering van het saldo tot € 1.284.000 negatief.

De jaarrekening sluit vervolgens met een negatief resultaat van € 155.000. Het resultaat kan als volgt worden samengevat:

Een fors deel van het positieve verschil met de begroting wordt veroorzaakt door incidentele meevallers.
Verder zijn sommige projecten niet in 2020 uitgevoerd of afgerond. Dit moet alsnog in 2021 gebeuren. De in 2020 niet-bestede budgetten van die projecten veroorzaken een deel van het positieve jaarrekeningsaldo. Deze budgetten worden in 2021 opnieuw geraamd. Het gaat om een bedrag van € 511.000. In de paragraaf "financieel resultaat 2020" van de bestuurlijke samenvatting van deze jaarrekening worden deze budgetoverhevelingen benoemd en toegelicht. Ons college stelt voor deze budgetten in de begroting 2021 opnieuw te ramen.

In  de jaarrekening wordt op programmaniveau aangegeven waar corona van invloed is geweest op de gerapporteerde afwijkingen ten opzichte van de begroting. In hoofdstuk 5, vanaf pagina 204, wordt dit nog een keer samengevoegd en verder toegelicht. Vanaf de uitbraak is er periodiek een uitvraag gedaan in de organisatie om de lasten en baten inzichtelijk te houden. Naast de financiële effecten heeft de gemeente ook extra taken op zich genomen en zijn er bijdragen van het Rijk geweest.
Eind maart 2021 heeft de Raad een uitgebreid financieel overzicht ontvangen die in hoofdstuk 6 als bijlage terug te vinden is. Dit overzicht geeft een verdere specificatie van de lasten, baten, niet gerealiseerde baten en niet gerealiseerde lasten. In het overzicht staat het totaal van deze baten en lasten opgenomen en daarmee wat corona de gemeente Dalfsen heeft gekost in 2020.